ಕಥಕ್ ದಂತಕತೆ ಹಾಗೂ ಭಾರತೀಯ ನೃತ್ಯ ಪ್ರಕಾರದಲ್ಲಿ ಲಕ್ನೋ ಘರಾನಾ ಪರಂಪರೆ ಮುನ್ನಡೆಸಿದ್ದ ವಿಶ್ವ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕಥಕ್ ನೃತ್ಯಪಟು ಪಂಡಿತ್ ಬಿರ್ಜು ಮಹಾರಾಜ್ (83) ಭಾನುವಾರ ತಡ ರಾತ್ರಿ ಹೃದಯಾಘಾತದಿಂದ ನಿಧನರಾಗಿದ್ದಾರೆ.
ಅವರ ಸೋದರಳಿಯ ಮತ್ತು ಶಿಷ್ಯ ಪಂ. ಮುನ್ನಾ ಶುಕ್ಲಾ ತಮ್ಮ 78 ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಅಲ್ಪಕಾಲದ ಅನಾರೋಗ್ಯದ ನಂತರ ನಿಧನರಾದ ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಸುದ್ದಿ ಬಂದಿದೆ. ಅವರ ಮೊಮ್ಮಗ ಸ್ವರಣ್ಶ್ ಮಿಶ್ರಾ ಅವರು ಸಾಮಾಜಿಕ ಮಾಧ್ಯಮ ಪೋಸ್ಟ್ ಮೂಲಕ ಸುದ್ದಿಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ.
“ಅವರು ಕಳೆದ ಒಂದು ತಿಂಗಳಿನಿಂದ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ನಿನ್ನೆ ರಾತ್ರಿ 12:15-12:30 ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ಅವರಿಗೆ ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು; ನಾವು ಅವರನ್ನು 10 ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ಆಸ್ಪತ್ರೆಗೆ ಕರೆತಂದಿದ್ದೇವೆ, ಆದರೆ ಅಷ್ಟರಲ್ಲೇ ಅವರು ನಿಧನರಾದರು ಎಂದು ಬಿರ್ಜು ಮಹಾರಾಜ್ ಅವರ ಮೊಮ್ಮಗಳು ರಾಗಿಣಿ ಮಹಾರಾಜ್ ಅವರು ಸುದ್ದಿ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ತಿಳಿಸಿದರು.
ಭಾರತೀಯ ಕಲೆಗೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಪದ್ಮವಿಭೂಷಣ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಿ ಅವರನ್ನು ಗೌರವಿಸಿತ್ತು.
ತಮ್ಮ ಇನ್‌ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್ ಹ್ಯಾಂಡಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ವರನ್ಶ್ ಮಿಶ್ರಾ ಅವರು, “ನಮ್ಮ ಕುಟುಂಬದ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರೀತಿಯ ಸದಸ್ಯರಾದ ಪಂ. ಬಿರ್ಜು ಮಹಾರಾಜ್ ಜೀ ಅವರ ನಿಧನವನ್ನು ನಾವು ಅತ್ಯಂತ ದುಃಖದಿಂದ ತಿಳಿಸುತ್ತೇವೆ. ಅವರ ಉದಾತ್ತ ಆತ್ಮವು 17 ಜನವರಿ 2022 ರಂದು ತನ್ನ ಸ್ವರ್ಗೀಯ ನಿವಾಸಕ್ಕೆ ತೆರಳಿದೆ. ಅಗಲಿದ ಆತ್ಮಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿ.. ದುಃಖಿತ ಮಹಾರಾಜ್ ಕುಟುಂಬ ಎಂದು ಅವರು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.
ಕಥಕ್ ದಂತಕಥೆ 1983 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಕಲೆಗೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ ಪದ್ಮವಿಭೂಷಣವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ.
ಬಿರ್ಜು ಮಹಾರಾಜ್ ಕಥಕ್‌ನ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಲಕ್ನೋ ಘರಾನಾಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರು. ಅವರು ಫೆಬ್ರವರಿ 4, 1938 ರಂದು ಲಕ್ನೋದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಬ್ರಿಜ್‌ಮೋಹನನಾಥ್‌ ಮಿಶ್ರಾ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಏಳನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಕಥಕ್ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದ್ದರು. ಕಥಕ್ ಅಲ್ಲದೆ, ಅವರು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನೀ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಗಾಯಕರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಿಗೆ ಸಂಗೀತವನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ತಂದೆ ಮತ್ತು ಗುರು ಅಚ್ಚನ್ ಮಹಾರಾಜ್, ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ ಶಂಭು ಮಹಾರಾಜ್ ಮತ್ತು ಲಚ್ಚು ಮಹಾರಾಜ್ ಸಹ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕಥಕ್ ಕಲಾವಿದರಾಗಿದ್ದರು.
ಪಂಡಿತ್ ಬಿರ್ಜು ಚಿತ್ರರಂಗದೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಅವರು ಉಮ್ರಾವ್ ಜಾನ್, ದೇವದಾಸ್, ಬಾಜಿರಾವ್ ಮಸ್ತಾನಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಚಿತ್ರಗಳ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಹಾಡುಗಳಿಗೆ ನೃತ್ಯ ಸಂಯೋಜನೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಸತ್ಯಜಿತ್ ರೇ ಅವರ ಚಿತ್ರ ಶತ್ರಂಜ್ ಕೆ ಕಿಲಾಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ ಸಹ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.
ಅವರು ಕಥಕ್ ನರ್ತಕರಾಗಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾಗಿದ್ದರಲ್ಲದೆ ಅವರು ಅಷ್ಟೇ ಸಮೃದ್ಧ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನೀ ಗಾಯಕ, ಕವಿ ಮತ್ತು ವರ್ಣಚಿತ್ರಕಾರರಾಗಿದ್ದರು.
ಬಿರ್ಜು ಮಹಾರಾಜ್ ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೇ ನೃತ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಒಲವು ತೋರಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಏಳನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದರು. ಅವರು ಹದಿಮೂರನೆಯ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಗುರುವಾದರು, ನಂತರ ಅವರು ದೆಹಲಿಯ ಭಾರತೀಯ ಕಲಾ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಕಲಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.
ಬಿರ್ಜು ಮಹಾರಾಜ್ ಅವರು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಕಥಕ್ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದರು, ಅವರ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು ವಿವರ ಮತ್ತು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಹೆಣೆದುಕೊಂಡಿವೆ, ಅದರ ಮೂಲಕ ಅವರು ದೇಶದಲ್ಲಿ ನೃತ್ಯ-ನಾಟಕಗಳನ್ನು ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿದರು. ಅವರ ಲಯಬದ್ಧ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು ಮತ್ತು ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರದ ಪಾಂಡಿತ್ಯವು ಅವರಿಗೆ ಅನೇಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಗೌರವಗಳನ್ನು ತಂದುಕೊಟ್ಟಿತು.
ಅವರ ಸುಪ್ರಸಿದ್ಧ ವೃತ್ತಿಜೀವನದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಅವರು ಇಂದಿರಾ ಕಲಾ ಸಂಗೀತ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ಮತ್ತು ಬನಾರಸ್ ಹಿಂದೂ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಗೌರವ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್‌ಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಪದ್ಮವಿಭೂಷಣ ಮತ್ತು ಸಂಗಮ ಕಲಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ನೂರಾರು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳಿಗೆ ಭಾಜನರಾಗಿದ್ದಾರೆ
ಭಾರತೀಯ ನೃತ್ಯ ಕಲೆಗೆ ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ವಿಶೇಷ ಮನ್ನಣೆ ತಂದುಕೊಟ್ಟಿದ್ದ ಪಂಡಿತ್ ಬಿರ್ಜು ಮಹಾರಾಜ್ ಜಿ ಅವರ ನಿಧನದಿಂದ ತೀವ್ರ ದುಃಖವಾಗಿದೆ. ಅವರ ಅಗಲಿಕೆ ಇಡೀ ಕಲಾ ಲೋಕಕ್ಕೆ ತುಂಬಲಾರದ ನಷ್ಟ. ಈ ದುಃಖದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರ ಕುಟುಂಬ ಮತ್ತು ಅಭಿಮಾನಿಗಳಿಗೆ ನನ್ನ ಸಂತಾಪಗಳು. ಓಂ ಶಾಂತಿ!” ಎಂದು ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಸೋಮವಾರ ಟ್ವೀಟ್ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.
ನಿಮ್ಮ ಕಾಮೆಂಟ್ ಬರೆಯಿರಿ