ಚಂದ್ರಯಾನ-3ರ ವೆಚ್ಚ ದೊಡ್ಡ ಬಜೆಟ್‌ ಸಿನೆಮಾದ ವೆಚ್ಚಗಳಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ; ಇಸ್ರೋ ಈ ಯೋಜನೆಗೆ ಮಾಡಿದ ವೆಚ್ಚ ಎಷ್ಟು ಗೊತ್ತಾ ?

ನವದೆಹಲಿ : ಚಂದ್ರಯಾನ- 3 ನೌಕೆಯನ್ನು ಇಂದು ಬುಧವಾರ ಸಂಜೆ ಚಂದ್ರನ ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವದ ಮೇಲೆ ಇಳಿಸಲು ಇಸ್ರೋ ಸಿದ್ಧತೆ ನಡೆಸಿದೆ. ನಿರೀಕ್ಷೆಯಂತೆ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಲ್ಯಾಂಡ್‌ ಆದರೆ ಚಂದ್ರನ ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವದ ಮೇಲೆ ಇಳಿದ ಮೊದಲ ದೇಶ ಎಂಬ ಕೀರ್ತಿಗೆ ಭಾರತ ಭಾಜನವಾಗಲಿದೆ.
ವಿಶೇಷವೆಂದರೆ ಭಾರತದ ಈ ಹಿಂದಿನ ಎರಡು ಚಂದ್ರಯಾನ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಕೆ ಮಾಡಿದರೆ ಚಂದ್ರಯಾನ- 3ರ ವೆಚ್ಚ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಅಮೆರಿಕ, ರಷ್ಯಾ ಹಾಗೂ ಚೀನಾ ದೇಶಗಳ ಚಂದ್ರಯಾನ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಭಾರತದ ಚಂದ್ರಯಾನ- 3ರ ವೆಚ್ಚ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ. ಚಂದ್ರಯಾನ 2 ಮತ್ತು ಚಂದ್ರಯಾನ- 1ರಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಹಣ ವ್ಯಯಿಸಲಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ಇಸ್ರೋದ ಮಾಜಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಕೆ.ಶಿವನ್ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ನೌಕೆಯನ್ನು ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವ ‘ಬಾಹುಬಲಿ’ ರಾಕೆಟ್‌ನ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನದ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿದರೆ, ಯೋಜನೆಗೆ ತಗುಲಿದ ವೆಚ್ಚ ಅಂದಾಜು ಕೇವಲ 250 ಕೋಟಿ ರೂ. ಇದರಲ್ಲಿ ರೋವರ್ ಲ್ಯಾಂಡರ್ ಮತ್ತು ಪ್ರೊಪಲ್ಷನ್ ಮಾಡ್ಯೂಲ್‌ನ ವೆಚ್ಚವೂ ಸೇರಿದೆ. ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನ ಸೇವೆಯ ವೆಚ್ಚ 365 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಷ್ಟಾಗಿದೆ. ಚಂದ್ರಯಾನ- 3 ಮಿಷನ್‌ನ ಒಟ್ಟಾರೆ ವೆಚ್ಚ ಸುಮಾರು 615 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳು ಅಥವಾ 75 ಮಿಲಿಯನ್ ಡಾಲರಿನಷ್ಟು.

2019ರ ಡಿಸೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಸ್ಥೆ ಇಸ್ರೋ, ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ 75 ಕೋಟಿ ರೂ ಅನುದಾನ ಕೇಳಿತ್ತು. ಇದರಲ್ಲಿ 60 ಕೋಟಿ ರೂ ಹಣವನ್ನು ಯಂತ್ರ, ಸಾಧನ ಹಾಗೂ ಇತರೆ ಕೆಲಸಗಳಿಗೆ ಬಂಡವಾಳವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ. ಉಳಿದ ಹಣವು ಇತರೆ ಖರ್ಚುಗಳಿಗೆ ವಿನಿಯೋಗಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಚಂದ್ರಯಾನ-2ರ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 978 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಷ್ಟು ವೆಚ್ಚವಾಗಿತ್ತು. ಲ್ಯಾಂಡರ್, ಆರ್ಬಿಟರ್, ರೋವರ್, ನೇವಿಗೇಷನ್ ಮತ್ತು ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ ಸೌಲಭ್ಯಗಳಿಗೆ ಸುಮಾರು 603 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಷ್ಟು ವೆಚ್ಚ ತಗುಲಿತ್ತು. ಉಪಗ್ರಹ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನಕ್ಕೆ 375 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಷ್ಟು ವೆಚ್ಚವಾಗಿತ್ತು. ಒಟ್ಟಾರೆ ಚಂದ್ರಯಾನ-2ರ ವೆಚ್ಚ ಸುಮಾರು 978 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಷ್ಟಿತ್ತು. ಗಿತ್ತು. ಈಗಿನ ಯೋಜನೆಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಹಿಂದಿನ ಚಂದ್ರಯಾನ ದುಬಾರಿ ಎನಿಸಿದರೂ ಬೇರೆ ದೇಶಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಕೆ ಮಾಡಿದರೆ ಅದೂ ಕೂಡ ಕಡಿಮೆ ವೆಚ್ಚದ್ದಾಗಿತ್ತು.
ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ಬಾಲಿವುಡ್ ಮತ್ತು ಹಾಲಿವುಡ್ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ಚಂದ್ರಯಾನ-3ಕ್ಕಿಂತ ದೊಡ್ಡ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಟಾಮ್ ಕ್ರೂಸ್ ಅವರ ಇತ್ತೀಚಿನ ಮಿಷನ್: ಇಂಪಾಸಿಬಲ್ – ಡೆಡ್ ರೀಕೋಕಿಂಗ್ ಭಾಗ ಒಂದು 2,386 ಕೋಟಿ ರೂ. ($ 290 ಮಿಲಿಯನ್) ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು, ಪ್ರಭಾಸ್ ಮತ್ತು ಕೃತಿ ಸನನ್ ಅಭಿನಯದ ಆದಿಪುರುಷ್ 700 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಷ್ಟು ಬಜೆಟ್‌ ಹೊಂದಿತ್ತು. ಚಂದ್ರಯಾನ-3ರ ವೆಚ್ಚ ಇದಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ.

ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಿಗೆ ಇತರ ದೇಶಗಳು ಎಷ್ಟು ಖರ್ಚು ಮಾಡುತ್ತವೆ?
ಚಂದ್ರಯಾನ-3 ಚಂದ್ರನ ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವದಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧೆಯಲ್ಲಿ ರಷ್ಯಾದ ಲೂನಾ-25 ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ನೌಕೆ ಇದೇ ವೇಳೆ ಉಡಾವನೆಯಾಗಿತ್ತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಚಂದ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈಗೆ ಅಪ್ಪಳಿಸಿದ ಕಾರಣ ರಷ್ಯಾದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ವಿಫಲವಾಯಿತು.
47 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಲೂನಾ-25 ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ರಷ್ಯಾದ ಮೊದಲ ಮಿಷನ್ ಆಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ದೇಶವು ಅಂದಾಜು $200 ಮಿಲಿಯನ್ (ರೂ. 1,659 ಕೋರ್) ಖರ್ಚು ಮಾಡಿದೆ ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ನೌಕೆಯ ನಿರ್ಮಾಣ, ಉಡಾವಣಾ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವುದು, ಮಿಷನ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.
2019 ರ ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಇಳಿದ ಚೀನಾದ ಚಾಂಗ್-4 ಚಂದ್ರನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಒಟ್ಟು ವೆಚ್ಚವು “ಹೆಚ್ಚು ಅಲ್ಲ” ಎಂದು ಯೋಜನೆಯ ಉಪ ನಿರ್ದೇಶಕರಾದ ವು ಯಾನ್ಹುವಾ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. “ವೆಚ್ಚವು ಒಂದು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಸುರಂಗಮಾರ್ಗವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಖರ್ಚಾಗುವಷ್ಟು ಆಗಿದೆ” ಎಂದು ಅವರು ಅಂದು ಪತ್ರಿಕಾಗೋಷ್ಠಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ್ದ. ಚೀನಾದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸುರಂಗಮಾರ್ಗದ ಪ್ರತಿ ಕಿಲೋಮೀಟರ್‌ನ ವೆಚ್ಚವು 500 ಮಿಲಿಯನ್ ಯುವಾನ್‌ನಿಂದ (ರೂ. 568 ಕೋಟಿ) 1.2 ಬಿಲಿಯನ್ ಯುವಾನ್ (ರೂ. 1,365 ಕೋಟಿ) ವರೆಗೆ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು CGNT ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ.

ಮಾನವರನ್ನು ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಹೋಗಿ ವಾಪಸಾಗಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಿರುವ ನಾಸಾದ ನ್ಯೂ ಮೂನ್‌ ರಾಕೆಟ್ ಸ್ಪೇಸ್ ಲಾಂಚ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ (ಎಸ್‌ಎಲ್‌ಎಸ್) ವೆಚ್ಚವು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದೆ. Space.com ಪ್ರಕಾರ, ರಾಕೆಟ್‌ನ ಬೂಸ್ಟರ್ ಮತ್ತು ಎಂಜಿನ್‌ಗಾಗಿ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ 14 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ $ 7 ಶತಕೋಟಿ (Rs 58,185 ಕೋಟಿ) ವೆಚ್ಚವಾಗಲಿದೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ ಆದರೆ ಈಗ ಸುಮಾರು 25 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ $13.1 ಶತಕೋಟಿ (Rs 1.08 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ) ವೆಚ್ಚವಾಗಲಿದೆ ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಭಾರತದ ಇತರ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು ಸಹ ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಮಾನದಂಡಗಳಿಗಿಂತ ಅಗ್ಗವಾಗಿವೆ. NASAದ MAVEN ಮಂಗಳಯಾನದ ಅಂದಾಜು ವೆಚ್ಚ $671 ಮಿಲಿಯನ್ (Rs 5,566 ಕೋಟಿ), ಯುರೋಪಿಯನ್ ಸ್ಪೇಸ್ ಏಜೆನ್ಸಿ ಮಾರ್ಸ್ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್ ಸುಮಾರು $164 ಮಿಲಿಯನ್ (Rs 1,349 ಕೋಟಿ) ಬಜೆಟ್ ಹೊಂದಿತ್ತು. ಭಾರತದ ಮಂಗಳಯಾನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಮಿಷನ್, 450 ಕೋಟಿ ($74 ಮಿಲಿಯನ್) ನಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ.