ದೀಗ್ (ರಾಜಸ್ಥಾನ) : ರಾಜಸ್ಥಾನದ ದೀಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬಹಜ್ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ 4,500 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನ ನಾಗರಿಕತೆಯ ಪುರಾವೆಗಳನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ಸಮೀಕ್ಷೆ (ASI) ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಿದೆ.
ಜನವರಿ 10, 2024 ರಂದು ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಉತ್ಖನನವು ಹಲವಾರು ಮಹತ್ವದ ಸಂಶೋಧನೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಪುರಾತತ್ತ್ವಜ್ಞರು ಋಗ್ವೇದದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾದ ಪೌರಾಣಿಕ ಸರಸ್ವತಿ ನದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ 23-ಮೀಟರ್ ಆಳದ ಪ್ಯಾಲಿಯೊ-ಚಾನಲ್ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.
ಈ ಪ್ರಾಚೀನ ನದಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಆರಂಭಿಕ ಮಾನವ ವಸಾಹತುಗಳಿಗೆ ನೀರುಣಿಸುತ್ತಿರಬಹುದು ಮತ್ತು ಬಹಜ್ ಅನ್ನು ದೊಡ್ಡ ಸರಸ್ವತಿ ಜಲಾನಯನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸಿರಬಹುದು ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಅಲ್ಲಿ ಮಹಾಭಾರತ ಯುಗ ಮತ್ತು ಮೌರ್ಯ ಮತ್ತು ಶುಂಗ ರಾಜವಂಶಗಳ ಹಿಂದಿನ ಪ್ರತಿಮೆಗಳು, ಪಾತ್ರೆಗಳು ಮತ್ತು ಲೋಹದ ಆಯುಧಗಳು ಪತ್ತೆಯಾಗಿವೆ. ಕುಂಬಾರಿಕೆ, ಬ್ರಾಹ್ಮಿ ಲಿಪಿಯ ಹಳೆಯ ಮುದ್ರೆಗಳು, ತಾಮ್ರ ನಾಣ್ಯಗಳು, ಯಜ್ಞ ಕುಂಡ, ಮೌರ್ಯರ ಕಾಲದ ಶಿಲ್ಪಗಳು, ಶಿವ ಮತ್ತು ಪಾರ್ವತಿಯ ವಿಗ್ರಹಗಳು ಮತ್ತು ಮೂಳೆಗಳಿಂದ ಮಾಡಿದ ಉಪಕರಣಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ 800 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಲಾಕೃತಿಗಳನ್ನು ಉತ್ಖನನದಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲಾಗಿದೆ. ಕ್ರಿ.ಪೂ. 2,500 ರ ಹಿಂದಿನ ಪ್ರತಿಮೆಗಳು, ಪಾತ್ರೆಗಳು ಮತ್ತು ಲೋಹದ ಆಯುಧಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರು.
ಹರಪ್ಪಾ ನಂತರದ ಅವಧಿ, ಮಹಾಭಾರತ ಅವಧಿ, ಮೌರ್ಯರ ಅವಧಿ, ಕುಶಾನ ಅವಧಿ ಮತ್ತು ಗುಪ್ತರ ಅವಧಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಐದು ವಿಭಿನ್ನ ಅವಧಿಗಳ ಪುರಾವೆಗಳನ್ನು ಉತ್ಖನನವು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಬ್ರಜ್ ಪ್ರದೇಶವು ಧಾರ್ಮಿಕ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪರಂಪರೆಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ, ಬಹಜ್ ಗ್ರಾಮವು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಮಥುರಾವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಬ್ರಜ್ ಪ್ರದೇಶದ ಭಾಗವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ.
ಬಹಜ್ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿನ ಉತ್ಖನನವು ಸುಮಾರು 23 ಮೀಟರ್ ಆಳವನ್ನು ತಲುಪಿದೆ, ಇದು ಈವರೆಗೆ ರಾಜಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾದ ಆಳವಾದ ಉತ್ಖನನವಾಗಿದೆ. ಉತ್ಖನನವು ಋಗ್ವೇದದ ಸರಸ್ವತಿ ನದಿಗೆ ಸಂಭಾವ್ಯವಾಗಿ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದ ಪ್ರಾಚೀನ ನದಿ ಚಾನಲ್ ಅಥವಾ ಪ್ಯಾಲಿಯೊ ಚಾನಲ್ ಅನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದೆ ಎಂದು ಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ಸಮೀಕ್ಷೆ (ASI) ಸೈಟ್ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಕ ಪವನ್ ಸಾರಸ್ವತ ಎನ್‌ಡಿಟಿವಿ(NDTV)ಗೆ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ನೀರಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಆರಂಭಿಕ ಮಾನವ ವಸಾಹತುಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಸರಸ್ವತಿ ಕಣಿವೆಯನ್ನು ಮಥುರಾ ಮತ್ತು ಬ್ರಜ್ ಪ್ರದೇಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು.
ಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ಸಮೀಕ್ಷೆ (ASI) ತಂಡದ ಪ್ರಕಾರ, ಉತ್ಖನನವು ಆಯತಾಕಾರದ ಮತ್ತು ವೃತ್ತಾಕಾರದ ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಬೆಂಕಿಯ ಆಚರಣೆಗಳ ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಕುಂಬಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಹವನ ಕುಂಡಗಳೊಂದಿಗೆ ಮಹಾಭಾರತ-ಯುಗದ ಪದರಗಳನ್ನು ಸಹ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದೆ. ಮಹಾಭಾರತ ಕಾಲದ ಬಟ್ಟೆ ಮತ್ತು ಪಾತ್ರೆಗಳ ವಿವರಣೆಗಳಿಗೆ ಈ ಮಡಿಕೆಗಳು ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುತ್ತವೆ ಎಂದು ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಉತ್ಖನನ ನಡೆಸಿದಾಗ ಕ್ರಿ.ಪೂ 400 ರ ಹಿಂದಿನ ಪ್ರತಿಮೆ ಸಿಕ್ಕಿದೆ ಎಂದು ಪುರಾತತ್ತ್ವಜ್ಞರು ನಂಬುತ್ತಾರೆ, ಇದು ಮೌರ್ಯ ಮಾತೃ ದೇವತೆಯ ತಲೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಗುಪ್ತ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಶೈಲಿಯ ಮಣ್ಣಿನ ಗೋಡೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಂಬಗಳು, ತಾಮ್ರ ಮತ್ತು ಕಬ್ಬಿಣದ ಕಚ್ಚಾ ವಸ್ತುಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಲೋಹಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕುಲುಮೆಗಳು. ಸೂಜಿಗಳು, ಬಾಚಣಿಗೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಚ್ಚುಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಮೂಳೆಗಳಿಂದ ಮಾಡಿದ ಉಪಕರಣಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಈ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದಿವೆ.
ಉತ್ಖನನದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಇತರ ಪುರಾವೆಗಳಲ್ಲಿ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿರುವ ಶಿವ-ಪಾರ್ವತಿಯ ಟೆರಾಕೋಟಾ ಪ್ರತಿಮೆಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಆ ಕಾಲದ ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ಸೌಂದರ್ಯ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುವ ಶಂಖ ಚಿಪ್ಪಿನ ಬಳೆಗಳು ಮತ್ತು ಅರೆ-ಅಮೂಲ್ಯ ಕಲ್ಲಿನ ಮಣಿಗಳು, ವೈದಿಕ ಮತ್ತು ಉತ್ತರವೇದ ಅವಧಿಗಳ ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು ದೃಢೀಕರಿಸುವ 15 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಯಜ್ಞ ಕುಂಡ್‌ಗಳು ದೊರಕಿವೆ. ಇದರ ಹೊರತಾಗಿ, ಉತ್ಖನನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮಾನವ ಅಸ್ಥಿಪಂಜರವೂ ಕಂಡುಬಂದಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಪರೀಕ್ಷೆಗಾಗಿ ಇಸ್ರೇಲ್‌ಗೆ ಕಳುಹಿಸಲಾಗಿದೆ.
“ಈ ಉತ್ಖನನವು ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಇಡೀ ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಪ್ರಾಚೀನ ಇತಿಹಾಸದ ತಿಳುವಳಿಕೆಗೆ ಹೊಸ ದಿಕ್ಕನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ” ಎಂದು ರಾಜಸ್ಥಾನ ಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ಸಮೀಕ್ಷೆ (ASI) ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ವಿನಯ ಗುಪ್ತಾ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಸಚಿವಾಲಯಕ್ಕೆ ವರದಿಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶವೆಂದು ಘೋಷಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ.
ಇದಕ್ಕೂ ಮೊದಲು, ಎಎಸ್‌ಐ 1961 ರಿಂದ 1963 ರವರೆಗೆ ಭರತ್‌ಪುರ ತಹಸಿಲ್‌ನ ನೌಹ್ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಉತ್ಖನನ ನಡೆಸಿ ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಚೀನ ನಾಗರಿಕತೆಯ ಪುರಾವೆಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿತ್ತು.
ನಿಮ್ಮ ಕಾಮೆಂಟ್ ಬರೆಯಿರಿ